Nhà Thờ Mằng Lăng: Nơi Lưu Giữ Cuốn Sách Quốc Ngữ Đầu Tiên – Viên Ngọc Quý Của Phú Yên 2025

Giữa dải đất miền Trung đầy nắng và gió, tỉnh Phú Yên không chỉ được biết đến với những bãi biển trong xanh, những ghềnh đá đĩa kỳ vĩ mà còn ẩn chứa một kho tàng lịch sử và văn hóa vô giá. Một trong những viên ngọc quý đó chính là Nhà thờ Mằng Lăng, một công trình kiến trúc cổ kính hơn trăm năm tuổi, nơi không chỉ là điểm tựa tâm linh của cộng đồng giáo dân mà còn là nơi lưu giữ một báu vật của dân tộc: cuốn sách chữ quốc ngữ đầu tiên của Việt Nam. Bài viết này sẽ đưa bạn vào một cuộc hành trình khám phá toàn diện về Nhà thờ Mằng Lăng, từ lịch sử hình thành, kiến trúc độc đáo đến những câu chuyện và giá trị văn hóa không thể phai mờ theo năm tháng.

Về Miền Đất An Thạch: Tìm Về Nguồn Cội Nhà Thờ Mằng Lăng

Tọa lạc tại xã An Thạch, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, cách thành phố Tuy Hòa khoảng 35 km về phía Bắc, Nhà thờ Mằng Lăng nép mình yên bình bên bờ sông Cái hiền hòa. Vị trí này không phải là ngẫu nhiên. Xưa kia, nơi đây là vùng đất trù phú, gần với thương cảng Tiên Châu sầm uất, là điểm giao thương quan trọng và cũng là nơi các nhà truyền giáo phương Tây đặt những bước chân đầu tiên trên hành trình gieo mầm đức tin tại Việt Nam.

Cái tên “Mằng Lăng” mang một vẻ đẹp dung dị và gần gũi, bắt nguồn từ một loài cây đặc trưng của vùng đất này. Tương truyền, xưa kia, khu vực xây dựng nhà thờ là một khu rừng rậm với vô số cây mằng lăng, một loại gỗ quý có hoa màu tím biếc. Khi nhà thờ được xây dựng, người ta đã lấy tên của loài cây này để đặt cho công trình, như một cách để ghi nhớ và tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên bản địa. Dù ngày nay, những cánh rừng mằng lăng đã không còn, nhưng cái tên ấy vẫn còn mãi, gợi lên một miền ký ức về thuở sơ khai và sự hòa quyện giữa công trình kiến trúc và cảnh quan thiên nhiên.

Dấu Ấn Thời Gian: Lịch Sử Hình Thành Và Phát Triển Của Nhà Thờ Mằng Lăng

Lịch sử của Nhà thờ Mằng Lăng gắn liền với quá trình truyền bá đạo Công giáo tại Việt Nam. Công trình được khởi công xây dựng vào năm 1892 dưới sự chủ trì của linh mục Joseph de La Cassagne, một nhà truyền giáo người Pháp, và phải mất đến 15 năm để hoàn thành. Trải qua hơn một thế kỷ với bao thăng trầm của lịch sử và sự khắc nghiệt của thời tiết miền Trung, Nhà thờ Mằng Lăng vẫn đứng vững, trở thành một trong những nhà thờ cổ nhất tại Việt Nam.

Ban đầu, nhà thờ được xây dựng với quy mô khiêm tốn. Theo thời gian, cùng với sự phát triển của giáo xứ, nhà thờ đã được tu bổ và mở rộng nhiều lần. Tuy nhiên, những lần trùng tu này đều được thực hiện một cách cẩn trọng, nhằm giữ gìn tối đa những nét kiến trúc nguyên bản. Điều này đã giúp cho Nhà thờ Mằng Lăng vẫn giữ được vẻ đẹp cổ kính, rêu phong, một minh chứng sống động cho một giai đoạn lịch sử quan trọng của Công giáo Việt Nam.

Kiến Trúc Gothic Cổ Điển Giao Thoa Nét Việt Dân Dã

Nhà thờ Mằng Lăng là một ví dụ điển hình cho sự giao thoa kiến trúc, nơi phong cách Gothic cổ điển của châu Âu được dung hòa một cách tinh tế với những yếu tố văn hóa bản địa của Việt Nam.

Vẻ Đẹp Uy Nghi Của Mặt Tiền:

Nhìn từ xa, Nhà thờ Mằng Lăng gây ấn tượng mạnh mẽ với hai tháp chuông cao vút ở hai bên, chính giữa là cây thánh giá uy nghi. Toàn bộ mặt tiền của nhà thờ được xây dựng theo lối kiến trúc Gothic với những vòm cửa nhọn, những ô cửa sổ hình búp măng và những họa tiết trang trí tinh xảo. Màu sơn xanh xám chủ đạo, nhuốm màu thời gian với những mảng rêu phong cổ kính, càng làm tăng thêm vẻ đẹp trầm mặc và huyền bí cho công trình.

Không Gian Nội Thất Trang Nghiêm Và Ấm Cúng:

Bước qua cánh cửa chính, du khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước không gian nội thất trang nghiêm và thoáng đãng của nhà thờ. Khác với vẻ ngoài có phần đồ sộ, không gian bên trong lại mang đến một cảm giác ấm cúng và gần gũi. Trần nhà thờ được làm bằng gỗ, với những hàng cột đối xứng chạy dọc hai bên, tạo nên một không gian sâu và hút. Ánh sáng tự nhiên len lỏi qua những ô cửa kính màu, tạo nên những vệt sáng lung linh trên sàn gạch, góp phần tạo nên một không gian linh thiêng và thanh tịnh.

Điểm đặc biệt trong kiến trúc nội thất của Nhà thờ Mằng Lăng chính là sự kết hợp hài hòa giữa các chi tiết trang trí phương Tây và những họa tiết mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam. Trên các bức tường, bên cạnh những bức tượng các vị thánh, là những bức phù điêu chạm khắc tinh xảo, kể lại những câu chuyện trong Kinh Thánh nhưng lại được thể hiện qua những đường nét gần gũi với nghệ thuật điêu khắc dân gian Việt Nam.

Báu Vật Vô Giá: Cuốn Sách Chữ Quốc Ngữ Đầu Tiên “Phép Giảng Tám Ngày”

Điểm nhấn quan trọng nhất, làm nên giá trị độc nhất vô nhị của Nhà thờ Mằng Lăng, chính là nơi đây đang lưu giữ cuốn sách “Phép giảng tám ngày” (Cathechismus in octo dies divisus) của linh mục Alexandre de Rhodes. Đây được coi là cuốn sách đầu tiên được in bằng chữ quốc ngữ của Việt Nam, một cột mốc vĩ đại trong lịch sử văn hóa và ngôn ngữ của dân tộc.

Alexandre de Rhodes Và Hành Trình Sáng Tạo Chữ Quốc Ngữ:

Alexandre de Rhodes (1593-1660) là một nhà truyền giáo Dòng Tên người Pháp. Với mong muốn truyền bá đức tin một cách hiệu quả hơn, ông đã nhận thấy sự cần thiết của việc tạo ra một hệ thống chữ viết mới, dựa trên ký tự Latinh, để ghi lại tiếng Việt một cách khoa học và dễ học hơn so với chữ Nôm.

Quá trình sáng tạo chữ quốc ngữ không phải là công lao của riêng Alexandre de Rhodes. Trước ông, đã có nhiều nhà truyền giáo Bồ Đào Nha và Ý nỗ lực trong việc ghi âm tiếng Việt. Tuy nhiên, Alexandre de Rhodes là người có công lớn nhất trong việc hệ thống hóa, hoàn thiện và phổ biến chữ quốc ngữ thông qua các tác phẩm của mình, đặc biệt là cuốn từ điển Việt-Bồ-La và cuốn “Phép giảng tám ngày”.

“Phép Giảng Tám Ngày” – Một Cột Mốc Lịch Sử:

Cuốn “Phép giảng tám ngày” được in tại Roma, Ý vào năm 1651. Nội dung cuốn sách là những bài giảng về giáo lý Công giáo, được trình bày song ngữ Latinh – Việt. Sự ra đời của cuốn sách này không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với việc truyền bá đạo Công giáo mà còn đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử ngôn ngữ Việt Nam. Chữ quốc ngữ, với sự đơn giản và khoa học, đã dần dần thay thế chữ Nôm, trở thành chữ viết chính thức của dân tộc, góp phần quan trọng vào việc nâng cao dân trí và phát triển văn hóa.

Ngày nay, cuốn sách “Phép giảng tám ngày” được bảo quản cẩn thận trong một hang đá nhân tạo trong khuôn viên nhà thờ. Du khách đến đây có thể chiêm ngưỡng bản sao của cuốn sách, trong khi bản gốc được lưu giữ một cách đặc biệt để đảm bảo sự trường tồn với thời gian. Việc được tận mắt chứng kiến di vật quý giá này là một trải nghiệm không thể nào quên đối với bất kỳ ai yêu mến lịch sử và văn hóa Việt Nam.

Thánh Anrê Phú Yên: Vị Thánh Tử Đạo Đầu Tiên Của Giáo Hội Việt Nam

Nhà thờ Mằng Lăng còn là mảnh đất linh thiêng, gắn liền với cuộc đời của Thánh Anrê Phú Yên, vị thánh tử đạo đầu tiên của Giáo hội Công giáo Việt Nam.

Thánh Anrê Phú Yên (1625-1644) sinh ra và lớn lên tại vùng đất An Thạch, chính là giáo xứ Mằng Lăng ngày nay. Ông là một trong những học trò ưu tú của linh mục Alexandre de Rhodes. Với lòng tin sắt đá và tinh thần quả cảm, ông đã hy sinh mạng sống của mình để bảo vệ đức tin khi mới 19 tuổi.

Câu chuyện về cuộc đời và sự hy sinh của Thánh Anrê Phú Yên đã trở thành một nguồn cảm hứng lớn lao cho cộng đồng Công giáo Việt Nam. Ngài được Giáo hoàng Gioan Phaolô II tuyên phong Chân phước vào năm 2000 và được coi là bổn mạng của giới trẻ Công giáo Việt Nam.

Trong khu hang đá tại Nhà thờ Mằng Lăng, bên cạnh cuốn sách quốc ngữ đầu tiên, còn có một khu vực trang trọng dành để tưởng niệm Thánh Anrê Phú Yên. Những bức phù điêu, những hiện vật và những câu chuyện về cuộc đời của ngài được trưng bày một cách sống động, giúp du khách hiểu thêm về một nhân vật lịch sử quan trọng và một tấm gương sáng ngời về đức tin.

Nhịp Sống Cộng Đồng Giáo Xứ Mằng Lăng

Nhà thờ Mằng Lăng không chỉ là một di tích lịch sử, một điểm tham quan du lịch mà còn là trái tim của cộng đồng giáo dân nơi đây. Hàng ngày, tiếng chuông nhà thờ vẫn vang lên đều đặn, mời gọi các tín hữu đến tham dự thánh lễ. Những ngày lễ lớn trong năm, nhà thờ lại trở nên đông vui, náo nhiệt với sự tham gia của hàng ngàn giáo dân từ khắp nơi.

Cuộc sống của người dân nơi đây gắn bó mật thiết với ngôi nhà thờ cổ kính. Họ cùng nhau gìn giữ, tu bổ và phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử của nhà thờ. Du khách đến đây không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của công trình kiến trúc mà còn có cơ hội được tiếp xúc với những con người hiền hòa, mến khách, được lắng nghe những câu chuyện đời thường dung dị và cảm nhận được sự bình yên, ấm áp của một cộng đồng sống chan hòa và đoàn kết.

Cẩm Nang Du Lịch Nhà Thờ Mằng Lăng

Để có một chuyến tham quan trọn vẹn tại Nhà thờ Mằng Lăng, bạn có thể tham khảo một số thông tin hữu ích sau:

• Đường đi: Từ thành phố Tuy Hòa, bạn đi theo Quốc lộ 1A về phía Bắc khoảng 35 km là đến xã An Thạch. Nhà thờ Mằng Lăng nằm ngay gần đường lớn, rất dễ tìm.
• Thời điểm tham quan: Bạn có thể đến thăm Nhà thờ Mằng Lăng vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, để có những bức ảnh đẹp nhất, bạn nên đến vào buổi sáng sớm hoặc chiều tà, khi ánh nắng không quá gay gắt.
• Giờ mở cửa: Nhà thờ mở cửa cho khách tham quan hàng ngày. Tuy nhiên, bạn nên tránh đến vào giờ lễ để không làm ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm của buổi lễ.
• Trang phục: Khi đến thăm nhà thờ, bạn nên chọn những trang phục lịch sự, kín đáo để thể hiện sự tôn trọng đối với một không gian tôn giáo.
• Các điểm tham quan lân cận: Gần Nhà thờ Mằng Lăng có rất nhiều điểm du lịch nổi tiếng khác của Phú Yên như Gành Đá Đĩa, Đầm Ô Loan, Hòn Yến, Cầu gỗ Ông Cọp… Bạn có thể kết hợp tham quan các địa điểm này để có một chuyến đi trọn vẹn và đáng nhớ.

Nhà thờ Mằng Lăng không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính, một di tích lịch sử quan trọng mà còn là một biểu tượng của sự giao thoa văn hóa, một minh chứng cho sức sống mãnh liệt của đức tin và là nơi lưu giữ một báu vật vô giá của dân tộc. Đến với Nhà thờ Mằng Lăng, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng một vẻ đẹp kiến trúc độc đáo mà còn được trở về với cội nguồn của chữ quốc ngữ, được lắng nghe những câu chuyện lịch sử hào hùng và cảm nhận được sự bình yên, thanh thản trong tâm hồn. Nếu có dịp đến với Phú Yên, đừng quên ghé thăm Nhà thờ Mằng Lăng – viên ngọc quý giữa lòng xứ “hoa vàng trên cỏ xanh”.

Dinh Vạn Thủy Tú: Khám Phá Di Sản Văn Hóa Biển Độc Đáo Hơn 250 Năm Tại Phan Thiết 2025

Nhà thờ Mằng Lăng – Phú Yên, nơi cất giữ lịch sử chữ Quốc ngữ Việt Nam